Bugün hakemli bir dergide yayınlanan gerçek faizsiz bir yatırımın nasıl yapılacağı hakkında fikir veren İslami Hisse Senetlerine Yatırım makalesinin özetini sunmak istiyorum.

İslami finansta borsada yatırım yapmak bazı şartlar altında mümkün. Bu şartların öncelikle şeriata uygun olması gerekiyor. Şirketin finansal yapısı kadar faaliyet alanı da önemli. İslami Hukuk konusunda uzman danışmanlardan oluşan Şeriat Komitesi, borsa hisse senetlerinin İslami finansa uygunluğunu düzenli olarak denetliyor.

İslami finansta borsada yatırım yapmak bazı şartlar altında mümkün. Bu şartların öncelikle şeriata uygun olması gerekiyor. Şirketin finansal yapısı kadar faaliyet alanı da önemli. İslami Hukuk konusunda uzman danışmanlardan oluşan Şeriat Komitesi, borsa hisse senetlerinin İslami finansa uygunluğunu düzenli olarak denetliyor.

Sermaye piyasaları, tasarruf sahipleri ve yatırımcılar arasında etkin fon aktarımın sağlanması için önemli bir fonksiyona sahip olmasına rağmen ülkemizde pazar genişliği ve derinliği açısından istenilen düzeye ulaşılamamıştır.

İslâmî finans okuryazarlığının temel ilkeleri nelerdir?

İslâmî finans okuryazarlığı, finansal risk ve alternatifler arasında tercih yapmayı sağlayacak bilgi ve uzmanlığı kazandırmalıdır. Zira basiret ve firasettten yoksun bir finansal okuryazarlık düşünülemez.

Çeşitli ticaret ve sanayi kuruluşları tarafından çıkarılıp serbest piyasada ve menkul değerler borsasında, günlük değeri üzerinden alınıp satılan hisse senetleri; üretim, ticaret veya hizmet yapan ve alıcı tarafından bilinen bir şirkete ortaklığı ifade etmektedir.

Soru: Asıl işi, üretim ve yatırımı helal olmakla beraber gelirine bir miktar faiz karışan, ama bunun miktarı da gelirler toplamının % 5’ini geçmeyen şirketlerden de hisse senedi almanın gerekçesi nedir?

Borsa hisse senetleri alım satımıyla ilgili Din İşleri Yüksek Kurulu’nun görüşü şu şekildedir:

"Bilindiği gibi, çeşitli ticaret ve sanayi kuruluşları tarafından çıkarılıp serbest piyasada ve menkul değerler borsasında, günlük değeri üzerinden alınıp satılan hisse senetleri; üretim, ticaret veya hizmet yapan ve alıcı tarafından bilinen bir şirkete ortaklığı ifade etmektedir."

SORU

Hocam öncelikle Allah uzun ömürler nasip etsin. Borsaya yatırım yapan biriyim, faaliyet alanı helal olan örneğin; çimento inşaat, elektrik gibi hisselerden hisse alım satımı yapmaktayım. Temettü almayan biriyim, temettü almadığıma göre şirketin faizle ilgili işlemlerine bakmaya gerek var mıdır; çünkü kredi almayan veya parasını faize atmayan şirket yok denecek kadar azdır, kalbim tatmin olmuyor, ama başka iş de şu an yapamıyorum. Temettü almadığım için yaptığım iş helal diyebilir miyiz? Saygılar.

İMKB'de hisse senedi alıp satmanın İslami kurallara uygun olup olmadığına, şu konulara uygun olup olmadığına bakarak kararı vereceğiz:

1. Doğrudan faiz muamelesi yapan şirketlerin hisse senetlerini almak ittifakla haramdır. Bankalar, bankerlik ve tefecilik kuruluşları gibi.

2. Şer'an mütekavvim olmayan, yani alınıp satılması helal sayılmayan şeylerin üretim ve alım-satımıyla uğraşan şirketlerin hisse senedini almak da aynıdır; şarap, bira vb. şeyler üreten kuruluşlar gibi...

İktisadi ilişkilerin yoğunlaşıp sermaye piyasasının önem kazandığı günümüzde hisse senetleri, sermaye piyasasının en önemli aracı haline gelmiş ve bir ortaklık belgesi olarak değil de bağımsız bir mal olarak alınıp satılmaya başlanmıştır.

Bu manada günümüzde borsanın temelini oluşturan hisse senedi alım-satımına iki farklı yönden bakmak gerekiyor:

     Soru:

Araştırmaya göre İslami endeks adı altında verilen şirketlerde bu kriterlere bakılıyor ve bu kriterler dünya İslami ekonomi alanında genel bir kriter yani tüm İslam ülkelerinde katılım bankaları veya emeklilik fonları buna göre çalışıyor. Yaptığım araştırmalarda katılım endeksini inceledim ve şirket katılım esaslarında aşağıdaki maddeler yazmakta ve bu esaslar uluslar arası İslami ekonomik model olarak belirlenmiş kriterler. AAOIFI kriterleri belirleyen kuruluş olarak görünüyor.

Borsa¸ modern toplum ve ekonomilerde bir yatırım ve para kazanma aracıdır. Kapitalist zihniyet ve onun hâkim olduğu ülkeler¸ uzun zamandan beri yaptıkları planlarla borsayı insanlığın gündemine taşıdılar ve kolay yoldan para kazanma yolu olarak reklam ettiler. Sermayesi olan insanlar için de bir alternatif gibi gösterdiler. Ancak anonim şirketlerin ve borsanın işleyişinin taşıdığı bazı belirsizlikler ve haksız uygulamalar İslâm âlimlerini bu konuda temkinli hareket etmeye sevk etti.